Inclusief onderwijs online: zo ondersteun je neurodiversiteit

”Alle Dagen Heel Druk.” Zo werd vroeger ADHD omschreven. Nu weten we wel beter, al bestaat er nog steeds veel verwarring over wat ADHD inhoudt, en hetzelfde geldt voor neurodiversiteit in het algemeen. En dat maakt in onderwijs en ook online cursussen zeker wat uit.

Saaie, statische lessen waarbij iedereen over één kam wordt geschoren zijn tegenwoordig verleden tijd. Inclusief onderwijs is tegenwoordig de norm, en terecht! Het gaat erom dat ieder individu de kans krijgt om te leren en te groeien op zijn of haar eigen manier.

Neurodiversiteit, de term voor de natuurlijke variatie in hersenstructuren, brengt hierbij specifieke uitdagingen met zich mee. 

In dit artikel willen we daarom aandacht besteden aan wat neurodiversiteit nou precies is, en hoe je ervoor kunt zorgen dat je je online cursus zo kunt inrichten dat het voor iedereen werkt. Want zeker in een online omgeving, waar fysieke en één-op-één-interactie beperkt is, is het extra belangrijk om deze unieke manieren van denken te begrijpen en te ondersteunen. Laten we eens kijken hoe we dat kunnen aanpakken!

Neurodiversiteit in het brein: een spectrum van unieke talenten

Neurodiversiteit beschrijft de natuurlijke variatie in hersenstructuren en cognitieve functies. Het omvat een breed spectrum aan aandoeningen, die elk hun eigen unieke kenmerken en sterke punten met zich meebrengen. Enkele van de meest bekende, maar vaak ook verkeerd begrepen, neurodivergente aandoeningen zijn:

• Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD): mensen met ADHD hebben vaak moeite met aandacht vasthouden, impulsieve neigingen en hyperactiviteit. Dit kan zich uiten in onrust, moeite met concentreren op taken, of het maken van snelle beslissingen zonder na te denken over de gevolgen. Maar deze energie en gedrevenheid kunnen ook leiden tot creativiteit, vindingrijkheid en het vermogen om buiten de gebaande paden te denken.
  
• Autisme Spectrum Stoornis (ASS): autisme is een spectrum, dus er is niet één specifieke vorm van. Maar over het algemeen kenmerkt het zich door een andere manier van communiceren en sociale interactie. Mensen met autisme kunnen moeite hebben met oogcontact, non-verbale cues begrijpen en emoties van anderen interpreteren. Tegelijkertijd zijn ze vaak zeer gefocust op specifieke interesses, hebben ze een sterk oog voor detail en kunnen ze diepgaand denken over complexe onderwerpen.
  
• Dyslexie: dyslexie is een taalstoornis die gepaard gaat met problemen met lezen en spellen. Mensen met dyslexie kunnen letters verwisselen, woorden overslaan of moeite hebben met het herkennen van klanken. Ondanks deze uitdagingen kunnen ze creatief begaafd zijn, sterk visueel ingesteld zijn en excelleren in mondelinge communicatie.
  

Naast deze bekende aandoeningen, omvat neurodiversiteit ook aandoeningen zoals dyscalculie (rekenproblemen), dyspraxie (bewegingsstoornissen) en Tourette’s syndroom. 

Het is belangrijk om te benadrukken dat neurodiversiteit geen spectrumstoornis is, maar eerder een parapluterm die een breed scala aan unieke cognitieve profielen beschrijft. Daarbij uit het zich bij iedereen anders. Zo is ADHD of autisme vaak lastiger te herkennen in vrouwen dan in mannen, en wordt het bij sommige mensen pas op latere leeftijd ontdekt.

De kracht van diversiteit

Het omarmen van neurodiversiteit in het (online) onderwijs betekent dat we de unieke talenten en leerbehoeften van alle studenten erkennen en waarderen, en daarbij dus ook rekening houden met neurodiverse mensen. En dat hoeft helemaal niet lastig te zijn. 

Door leeromgevingen te creëren die flexibel, gestructureerd en aantrekkelijk zijn, kunnen we ervoor zorgen dat iedereen, neurodivers of niet, hun volledige potentieel kunnen bereiken. De ‘best practices’ zijn namelijk vaak ook ideaal voor mensen die niet neurodivers zijn. 

Door de diversiteit van neurodiversiteit te omarmen, creëer je niet alleen een inclusieve leeromgeving voor iedereen. Je zet namelijk ook iets op waarin nog meer mensen kunnen leren van elkaar, je waardeert verschillende perspectieven en kunt ook oplossingen ontwikkelen die rekening houden met de unieke talenten van ieder individu.

Een online cursus bouwen voor een neurodiverse doelgroep

Als je een online cursus ontwikkelt, heb je gelukkig talloze tools tot je beschikking om je online leermateriaal toegankelijker te maken voor iedereen. Ook is het goed om te weten dat een inclusieve cursus bouwen absoluut niet moeilijk is of superspecifieke kennis vraagt. Je houdt sowieso al rekening met wat werkt voor online leren, als het goed is tenminste.

Wat voorop staat is dat cursisten met neurodiversiteit baat hebben bij structuur en voorspelbaarheid. Zorg er dus voor dat je cursus een logische opbouw heeft met duidelijke modules en lessen. 

Consistentie in de lay-out en het format is ook cruciaal. Hierdoor weet iedereen precies wat ze kunnen verwachten en raakt men minder snel overweldigd.

Naast structuur is aantrekkelijkheid van je content minstens zo belangrijk. Daar bedoelen we niet mee dat je er allerlei toeters en bellen aan moet toevoegen. Integendeel. less is more.

Lange lappen tekst zijn voor niemand erg motiverend, of je nou dyslexie hebt of niet. Vul je online lessen daarom aan met visuele ondersteuning zoals infographics, mindmaps en korte, krachtige video’s. 

Vergeet ook de kracht van interactieve elementen niet! Quizzen, polls en bewegende schema’s houden de aandacht vast en helpen cursisten om de leerstof actief te verwerken.

Bekijk het ook eens van de andere kant! Lees dit artikel dat we schreven voor mensen met ADHD die een online cursus willen volgen.

Praktische tips voor het ontwerpen van neurodiversiteit-vriendelijke online cursussen:

• Afleidingen verminderen:
  • Minimaliseer storende achtergrondmuziek of geluidseffecten in video’s.
  • Beperk animaties of overgangen die de concentratie verstoren.
  • Bied een “leesmodus” optie die afleidende elementen op de pagina verbergt.
• Ondersteun visuele verwerking:
  • Gebruik heldere contrasten tussen tekst en achtergrondkleuren.
  • Vermijd overmatig gebruik van cursieve of schreefloze lettertypen
  • Zorg ervoor dat afbeeldingen en grafieken relevant zijn en duidelijk worden weergegeven.
• Houd rekening met auditieve verwerking:
  • Bied ondertiteling en transcripties bij alle video’s en audiobestanden.
  • Maak audiocontent van tekstuele content voor wie zich makkelijker op luisteren concentreert.
  • Zorg voor een goede geluidskwaliteit in audio-opnames.
• Ondersteun verschillende leerstijlen:
  • Breng afwisseling aan in je leermateriaal met tekst, audio, video en interactieve elementen.
  • Verdiep je in verschillende leertheorieën om de beste opzet voor jouw doelgroep en onderwerp te vinden. 
  • Pas microlearning toe om ervoor te zorgen dat mensen ook in korte sprints aan de slag kunnen met een online cursus.
• Cognitieve belasting verminderen:
  • Gebruik korte, makkelijk te scannen tekstblokken met duidelijke koppen en subkoppen.
  • Bied handige checklists en templates om cursisten te helpen bij het plannen.
  • Introduceer nieuwe concepten op een stapsgewijze manier.
  • Bied samenvattingen en belangrijkste punten aan het einde van elke module.
• Bevorder communicatie en interactie:
  • Creëer een platform voor discussie en vragen, zoals online forums of groepsgesprekken.
  • Bied alternatieve manieren om vragen te stellen, zoals e-mail of chatfuncties.

Het is belangrijk om te beseffen dat iedereen, neurodivers of niet, uniek is. Deze tips bieden een mooi startpunt, maar vergeet niet te communiceren met je cursisten! Vraag hen naar hun ervaringen en wat zij prettig vinden. Zo bouw je aan een online leerervaring waar iedereen waarde uit kan halen.

Heb jij bij het ontwikkelen van je cursus rekening gehouden met een neurodivers publiek?