De afgelopen tijd stond ik stil bij mijn werk en zeker ook bij mijn persoonlijke ontwikkeling. Misschien komt het doordat ik onlangs 35 ben geworden en dit echt zo’n moment is waarop je automatisch even terugkijkt.
Toen ik terugdacht aan mijn start als manager (ik was destijds net 27 geworden), realiseerde ik me dat ik inmiddels al ruim acht jaar leidinggeef. En dan vraag je jezelf toch af: wat heb ik in al die jaren eigenlijk allemaal geleerd?
De overgang naar leidinggeven
Toen ik op toen voor het in een leidinggevende rol kwam, voelde het alsof ik in een compleet andere wereld terechtkwam. Van collega werd ik ineens “de leidinggevende”. Ik kreeg mijn eigen team, meer verantwoordelijkheid, andere verwachtingen van het management en eerlijk gezegd: ik had toen nog lang geen idee er nu écht precies van me werd verwacht. Natuurlijk besef je dat een dergelijke rol anders is dan wat je daarvoor deed en dat er meer bij komt kijken, maar wat dan precies? Dat was toentertijd best uitdagend.
Natuurlijk volgde ik managementtrainingen, maar in de praktijk merkte ik al snel dat je leidinggeven vooral door ervaring leert: vallen, opstaan, reflecteren en doorgaan. Vergelijk het met een kind dat voor het eerst leert fietsen: je kunt uitleggen hoe het moet, het voordoen, oefenen met zijwieltjes, maar uiteindelijk moet het kind zelf de balans leren vinden, op de pedalen trappen en soms een paar keer vallen voordat het écht zelfstandig leert fietsen. Zo is het ook met leidinggeven: je kunt theorie volgen en voorbeelden zien, maar pas door het zelf te ervaren en uit te proberen, ontdek je wat werkt voor jou en je team.
In die eerste periode ontdekte ik een aantal lessen die elke beginnende leidinggevende vroeg of laat tegenkomt. Dit zijn de drie belangrijkste die mij zijn bijgebleven:
1. Claim je rol en zet vanaf dag één de stap naar voren
Toen ik voor het eerst leidinggevende werd, wilde ik eigenlijk nog te veel de collega blijven. Eigenlijk de situatie houden zoals het altijd was. Ik vond het spannend om direct naar voren te stappen, met de kop boven het maaiveld uit te steken en mezelf zichtbaar neer te positioneren als “de nieuwe manager”. Achteraf gezien was dat een van mijn grootste leerpunten.
Wat ik heb ontdekt: je helpt jezelf én je team juist door vanaf dag één duidelijk te zijn. Laat zien dat je een nieuwe rol hebt, leg kort uit wat er veranderd is en wat jouw team van je mag verwachten. Dat geeft niet alleen jouw team houvast, maar het helpt jou ook sneller in je nieuwe rol te groeien. Als je te lang de “collega” blijft, ontstaat er onduidelijkheid in je team en verlies je gezag. Dit maakt het veel lastiger voor jezelf om beslissingen te nemen en te groeien als leidinggevende.
Leid die eerste teammeeting, zet de toon, plan gesprekken met je teamleden en wees zichtbaar aanwezig meteen vanaf het moment dat jij je nieuwe rol krijgt. Hoe eerder je dit doet, hoe sneller je team jou accepteert in je nieuwe positie maar ook hoe sneller jij zelf het vertrouwen voelt dat je echt klaar bent voor deze stap.
2. Leren loslaten
In het begin probeerde ik alle ballen hoog te houden en mijn oude rol als “uitvoerder” te blijven invullen. Ik dacht: “Als ik het zelf doe, komt het goed. ” Maar juist daardoor groeide ik niet in mijn nieuwe rol. Loslaten is echt cruciaal. Vertrouw je team, laat fouten toe want dit zijn juist perfecte leer- en groeimomenten (hoe gek dit ook klinkt). Accepteer dat je rol verschoven is van uitvoerder naar aanjager van resultaat en omarm dit. Je waarde ligt nu ergens anders: niet in zelf de beste zijn, maar in je team laten excelleren.
3. Blijf trouw aan jezelf
Veel nieuwe managers voelen druk om zich “ineens” anders te gedragen: hun manier van praten te veranderen, een andere kledingstijl aan te nemen, of door meer managementjargon te gebruiken. Ook dit was mij in de beginperiode niet vreemd. Leiderschap begint bij echtheid, niet bij kopiëren van iemand anders. Pas je stijl aan, maar verlies jezelf niet. Gebruik je eigen woorden, wees eerlijk over wat je nog moet leren, en toon kwetsbaarheid. Je team heeft meer aan een echte leider dan aan iemand die een rol speelt. Wees echt en gewoon jezelf want je team prikt er direct doorheen als je dat niet bent.
Leer wanneer je collega bent en wanneer je leidinggevende. Laat leiderschap zien op de momenten die ertoe doen. Vermijd interessantdoenerij of toneelspel; je team prikt er écht direct doorheen. Geef vertrouwen, ondersteun je team bij fouten, en creëer een omgeving waarin iedereen kan leren en groeien.
Waarom ik dit bundelde in een cursus
Door al deze opgedane ervaringen weet ik inmiddels goed wat in de praktijk wél werkt, maar ook wat absoluut niet werkt. En ja, ik struikel nog steeds weleens en soms zelfs over dingen die ik al honderd keer heb gedaan 🫣. Maar dat hoort erbij: je blijft tenslotte mens en iedereen heeft wel eens een mindere of slechte dag. Het mooie is dat je er telkens weer iets van leert, waardoor het werk uitdagend blijft en je scherp houdt.
Al deze opgedane ervaringen, en geloof me, dat zijn er nogal wat, daarvan vond ik het wel eens leuk om dit op een rij te zetten en te bundelen. Niet alleen voor mezelf, maar vooral om het beschikbaar te maken voor iedereen die hetzelfde pad gaat bewandelen.
Mijn doel? Nieuwe leiders en beginnende managers écht verder helpen. Je leert niet alleen wat werkt in de praktijk, maar ook hoe je de meest voorkomende valkuilen kunt herkennen en vermijden. Zo stap je met meer vertrouwen je rol in en maak je minder onnodige struikelmomenten mee.
Dit artikel is een gastbijdrage van Jesper, instructeur op Soofos van o.a. de Basiscursus Leidinggeven. Met meer dan 10 jaar werkervaring, van uitvoerend professional tot leidinggevende, weet hij hoe uitdagend het is om de stap naar een leiderschapsrol te maken. Op z’n 27e kreeg hij onverwacht de verantwoordelijkheid over een team, zonder echte voorbereiding en was hij ineens manager. Die ervaring heeft hem gevormd en heeft hem geleerd wat in de praktijk écht werkt (.. en wat ook zeker niet) als beginnend leidinggevende. In de cursussen helpt hij nieuwe managers en teamleiders om met vertrouwen, overzicht en praktische vaardigheden hun rol te pakken.
Basiscursus Leidinggeven: jouw kickstart als nieuwe leider
In mijn cursus leer je onder andere:
- Het verschil tussen expert zijn en leidinggeven herkennen
- Effectief delegeren zonder de controle te verliezen
- Jouw persoonlijke leiderschapsstijl afstemmen op je team
- Feedback geven en lastige gesprekken voeren
- Veelgemaakte fouten herkennen én slim voorkomen
